Phương tiện không người lái dưới nước thay đổi cuộc chơi ở Biển Đông và Thái Bình Dương. Trước đây, các phương tiện không người lái, vốn thay đổi tính phức tạp của các cuộc chiến trên không thì nay cũng đang làm thay đổi ở dưới biển, giữa bối cảnh các nước lớn đang phát triển và triển khai tàu ngầm không người lái (UUV) nhằm giành được ưu thế chiến lược ở trong và ngoài Thái Bình Dương.
Cuộc chạy đua của các cường quốc
Mỹ, Anh, Trung Quốc và Nga đều đang phát triển cũng như triển khai các loại tàu ngầm không người lái, cho thấy sự thay đổi mà các phương tiện không người lái mang đến trong chiến tranh biển tương lai.
Phương tiện không người lái dưới biển Poseidon của Nga. Ảnh: Bộ Quốc phòng Nga
Anh, nước hiện đang mở rộng sự hiện diện quân sự ở Thái Bình Dương, có kế hoạch đưa vào vận hành phương tiện không người lái dưới nước siêu lớn để bổ sung cho các tàu ngầm lớp Astute. Những nỗ lực của Hải quân Hoàng gia nhằm thiết kế, xây dựng và thử nghiệm phương tiện này nằm trong Dự án CETUS nhằm hướng tới mục tiêu sản xuất một Phương tiện Dưới nước Tự động (AUV) 12m và nặng 27 tấn.
Hợp đồng cho Dự án CETUS dự kiến sẽ hoàn tất vào năm tài khóa 2021- 2022 với chi phí khoảng 21,5 triệu bảng Anh (tương đương với 29,3 triệu USD).
Hải quân Hoàng gia Anh cũng đang phát triển phương tiện không người lái dưới nước Manta – một phiên bản không người lái của tàu ngầm có người lái S201 trước đó do nhà sản xuất Anh MSubs xây dựng.
Mỹ cũng đang có những nỗ lực tương tự với dự án phát triển Phương tiện không người lái dưới biển siêu lớn (XLUUV) Orca sau khi Boeing được Hải quân Mỹ chọn làm nhà thầu với hợp đồng trị giá 274,4 triệu USD để sản xuất 5 chiếc Orca XLUUUV năm 2019.
Orca có thể được sử dụng để đối phó với mìn, chiến tranh chống ngầm, chiến tranh chống tàu mặt nước, chiến tranh điện tử và các nhiệm vụ tấn công mà không đe dọa tính mạng của những người vận hành nó.
Trung Quốc cũng được cho là đang sử dụng các phương tiện không người lái dưới nước sau khi Indonesia thu giữ 3 phương tiện này của Trung Quốc hồi tháng 12/2020.
UUV HSU001 của Trung Quốc có khả năng phóng một phương tiện không người lái dưới nước nhỏ hơn. Ảnh: Getty
Cùng năm, Trung Quốc cũng được cho là đã triển khai 12 phương tiện không người lái dưới nước Sea Glider ở Ấn Độ Dương để thu thập dữ liệu hải dương học nhằm hỗ trợ cho hoạt động của các tàu ngầm. Ngoài ra, Trung Quốc cũng đang vận hành phương tiện không người lái dưới nước HSU-001, tương tự như các phương tiện Orca, Manta và Dự án CETUS. HSU-001 đã được thử nghiệm ở tỉnh Phúc Kiến và Eo biển Đài Loan, mô phỏng các hoạt động chống ngầm.
Thay đổi các chiến dịch ở Biển Đông và Thái Bình Dương
Việc phổ biến các phương tiện không người lái dưới nước ở khu vực Thái Bình Dương đang thay đổi mức độ phức tạp của các cuộc chiến dưới nước, giữa bối cảnh môi trường biển ở khu vực này gây ra những thách thức cho các chiến dịch dưới biển.
Biển Đông là một vùng biến nửa kín với nhiều thực thể dưới biển chưa được vẽ thành bản đồ cũng như các vùng nước nông, gây nguy hiểm cho hoạt động của các lực lượng tác chiến dưới biển cũng như trên mặt nước.
Tuy nhiên, đồng thời Biển Đông cũng cung cấp một môi trường hoạt động lý tưởng cho các tàu ngầm nước nông theo quy ước bởi các thực thể dưới biển của khu vực này cũng như lưu lượng đi lại cao khiến các tàu trên không bị phát hiện trong thời gian dài bằng cách lợi dụng các yếu tố môi trường để che giấu tung tích.
Ở một mức độ nào đó, Biển Đông là một nơi lý tưởng cho các phương tiện không người lái dưới nước hoạt động bởi chúng có thể tiến hành các nhiệm vụ dưới nước mà không phù hợp cho con người thực hiện.
Các phương tiện không người lái dưới nước có thể được sử dụng để vẽ bản đồ nghiên cứu và đo lường độ sâu của vùng biển, cũng như các đặc điểm như nhiệt, từ trường và âm thanh khi đi qua một khu vực dưới nước cụ thể để phát hiện những điểm mù, từ đó giúp các tàu ngầm đi qua một cách an toàn mà không bị phát hiện.
Khả năng này của phương tiện không người lái dưới nước đặc biệt phù hợp khi sử dụng ở Biển Đông, vốn được coi là vùng biển thách thức nhất cho hoạt động của các tàu ngầm do các vùng nước nông, núi ngầm và bãi cạn.
Tàu ngầm USS Connecticut của Mỹ. Ảnh: Hải quân Mỹ
Vụ va chạm gần đây của tàu ngầm USS Connecticut với một núi ngầm chưa có trên bản đồ ở Biển Đông đã cho thấy mối nguy hiểm này. Ngoài ra, các phương tiện không người lái cũng có thể tìm kiếm cho tàu ngầm các vị trí ẩn nấp trong quá trình thực hiện các chiến dịch dưới biển hoặc tránh các chiến dịch chống ngầm của kẻ thù.
Những khả năng đáng gờm
Các phương tiện không người lái dưới nước cũng có tiềm năng được sử dụng để thực hiện các chiến dịch săn mìn và đặt mìn. Các phương tiện không người lái dưới nước có thể trinh sát các bãi mìn dưới biển và vô hiệu hóa chúng. Ngoài ra, mặc dù không thể loại bỏ nhưng chúng có thể làm giảm nhu cầu cần tới các đội thợ lặn chuyên nghiệp để trinh sát, xác định và phá mìn được đặt ở các bãi biển đổ bộ trong những chiến dịch đổ bộ.
Các phương tiện không người lái dưới biển cũng có thể thực hiện các chiến dịch chống ngầm bằng cách chủ động tìm kiếm và theo dõi tàu ngầm của kẻ thù mà không gây nguy hiểm cho các phương tiện trên mặt nước có người lái hay các tàu ngầm. Vụ tàu ngầm PNS Hangor của Pakistan đánh chìm tàu khu trục INS Kukri của Ấn Độ năm 1971 đã cho thấy các tàu chiến chống ngầm dễ trở thành con mồi cho tàu ngầm của kẻ thù như thế nào.
Việc sử dụng các phương tiện không người lái dưới nước cho các mục tiêu chống ngầm vì thế giảm thiểu tối đa nhu cầu cần các tàu chiến có người lái cho những chiến dịch như vậy.
Đáng chú ý hơn, các phương tiện trên có thể trở thành vũ khí chiến lược khi mang vũ khí hạt nhân. Các phương tiện không người lái dưới nước được trang bị hạt nhân có thể vượt qua hệ thống phòng thủ tên lửa của kẻ thù bằng cách di chuyển dưới nước, tiến gần hoặc vào trong các thành phố ven biển quan trọng, các cảng biển và căn cứ hải quân để thực hiện các mục đích tấn công.
Minh chứng cho một vũ khí như vậy có thể kể tới phương tiện không người lái dưới biển Poseidon của Nga. Đây là phương tiện giúp Nga có khả năng tiến hành tấn công lần hai nếu một cuộc chiến tranh hạt nhân xảy ra./.
