Cuộc chiến công nghệ Mỹ – Trung leo thang, các đại gia phố Wall sẽ đi về đâu (phần 2)

Ngày 19/9/2014, Alibaba tiến hành phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) trên Sở giao dịch chứng khoán New York.

Năm 2014, Alibaba ra mắt công chúng ở New York và huy động được 25 tỷ USD, lập kỷ lục về đợt IPO lớn nhất thế giới vào thời điểm đó. 300 triệu USD tiền hoa hồng trong thương vụ này có vẻ nhỏ, nhưng thực tế giới ngân hàng đầu tư đã thu được lợi nhuận khổng lồ. Trong số 6 ngân hàng đầu tư lớn tham gia vào đợt IPO của Alibaba năm đó, ngoại trừ Credit Suisse và Deutsche Bank ở Châu Âu, 4 ngân hàng còn lại là các đại gia tài chính Phố Wall, bao gồm Morgan Stanley và JPMorgan Chase, Goldman Sachs, Citigroup.

Năm đó, các gã khổng lồ tài chính kiếm được bao nhiêu từ đợt IPO của Alibaba?

Theo tài liệu IPO năm 2014 của Alibaba, Alibaba đã phát hành khoảng 368 triệu cổ phiếu vào thời điểm đó và đặt giá phát hành là 68 đô-la Mỹ trước khi niêm yết; giá cổ phiếu của Alibaba đóng cửa ở mức 93,89 đô-la Mỹ vào ngày chào bán lần đầu và giá cổ phiếu của nó tăng 38,07%. Con số này tương đương với sáu tổ chức và tổ chức bảo lãnh chính của Alibaba đăng ký mua cổ phiếu của Ali thông qua các tổ chức bảo lãnh phát hành và đợt IPO của Ali có thể kiếm thêm 9,2 tỷ đô-la Mỹ trong cùng một ngày.

Tập đoàn tài chính Ant Group của Mã Vân từng được kỳ vọng sẽ đặt kế hoạch niêm yết IPO cao nhất thế giới vào năm ngoái, nhưng bất ngờ bị ĐCSTQ ngăn cản. Bản cáo bạch IPO do nó đệ trình (bản cáo bạch IPO Hồng Kông của Ant Group, cùng bản cáo bạch của hội đồng đổi mới khoa học và công nghệ trong nước) tiết lộ rằng ngay cả vào năm 2020, trong cuộc xung đột kinh tế căng thẳng nhất giữa Mỹ và ĐCSTQ, các đại gia phố Wall vẫn được hưởng các đặc quyền của ĐCSTQ, đổ xô đến các doanh nghiệp lớn của ĐCSTQ.

Theo bản cáo bạch IPO do tập đoàn Ant Group đệ trình vào ngày 25/8 năm ngoái, Ant Group ban đầu dự kiến ​​phát hành ít nhất 6,26 tỷ cổ phiếu, trong đó gần một nửa sẽ phát hành cho người sở hữu cổ phiếu loại C dưới hình thức hoán đổi cổ phiếu. Vào tháng 6/2018, Ant Group đã phát hành khoảng 1,839 tỷ cổ phiếu loại C cho 45 nhà đầu tư nước ngoài.

Số lượng cổ đông được liệt kê trong bản cáo bạch là rất đáng kể, lên tới 74, bao gồm 29 cổ đông trong nước và 45 cổ đông nước ngoài. Sau khi thâm nhập cổ phần, phạm vi danh sách cổ đông bị thu hẹp xuống còn 54. Các cổ đông trong nước chủ yếu là một số đối tác kinh doanh của Mã Vân và các công ty tư nhân ‘găng tay trắng’ mà Giang Trí Thành kiểm soát.

Nhóm các nhà đầu tư nước ngoài nắm giữ cổ phiếu loại C đông đảo là những người nổi tiếng, bao gồm Tổng công ty Đầu tư Chính phủ Singapore (GIC) và Temasek Holdings, Malaysia’s Khazanah Nasional và quỹ hưu trí Canada, các quỹ tài sản có chủ quyền nổi tiếng nhất thế giới như các quỹ đầu tư hưu trí và giáo dục như Hội đồng quản trị của Đại học California; cũng bao gồm một số lượng lớn các ngân hàng đầu tư nổi tiếng của Mỹ và các giám đốc điều hành của chúng. Vào tháng 6/2018, các nguồn vốn nước ngoài, bao gồm từ các gã khổng lồ tài chính của Mỹ, đã cung cấp khoảng 14 tỷ đô-la Mỹ cho cổ phiếu loại C của Ant Group.

Những gã khổng lồ tài chính của Mỹ đã đầu tư vào tập đoàn Ant Group bao gồm Black Rock Group, T. Rowe Price, Warburg Pincus, Silver Lake và Carlyle Group, Fidelity, Sequoia, General Atlantic, GGV Capital và các các công ty tài chính nổi tiếng, cũng như nhiều quỹ đầu cơ, quỹ cổ phần tư nhân, v.v. và các đơn vị đầu tư khác.

Phố Wall kiếm bộn tiền nhờ đầu tư vào tập đoàn Alibaba, và câu chuyện “đôi bên cùng có lợi” của Ali về việc tận dụng hình thức này để phát triển thành một gã khổng lồ công nghệ có thể ảnh hưởng đến Mỹ và thế giới, đã trở thành mục tiêu truy cầu của cả vốn tư bản Mỹ lẫn các doanh nghiệp công nghệ cao của Trung Quốc.

Một ví dụ tương tự là Tencent và ông chủ vốn của nó “Hillhouse Capital”. Mặc dù Hillhouse Capital được thành lập tại Bắc Kinh, nhưng vốn khởi nghiệp và kiến ​​thức đầu tư của người sáng lập Trương Lỗi lại bắt nguồn từ cộng đồng tài chính Mỹ. Trương Lỗi thành lập Hillhouse Capital vào năm 2005 và khoản đầu tư đầu tiên của ông là Tencent. Hillhouse Capital đã phát triển trở thành một trong những quỹ đầu tư tư nhân lớn nhất thế giới với tài sản được quản lý khoảng 60 tỷ đô-la Mỹ. Nguồn tài trợ của nó chủ yếu đến từ các trường đại học, quỹ hưu trí và các tổ chức ở Mỹ và các khu vực khác. Tencent đã phát triển thành mạng xã hội lớn nhất Trung Quốc và là công cụ mạnh mẽ để ĐCSTQ giám sát người dân Trung Quốc.

ĐCSTQ can thiệp vào việc ra quyết định của Mỹ thông qua sự ràng buộc lợi ích giữa các doanh nghiệp Trung Quốc và Phố Wall

Từ tháng 12 năm ngoái đến tháng 1 năm nay, chính phủ Mỹ đã vướng vào tranh cãi và bất đồng về việc có nên mở rộng danh sách đen các “doanh nghiệp quân sự Trung Quốc” hay không.

Tờ Wall Street Journal đưa tin vào ngày 18/12/2020 rằng kể từ tháng 12 năm ngoái, chính phủ Mỹ đã cấm các nhà đầu tư Mỹ mua chứng khoán của 35 công ty Trung Quốc nằm trong danh sách đen. Quyết định này đã dẫn đến việc bán tháo cổ phiếu và trái phiếu của các công ty Trung Quốc này. Tuy nhiên, vấn đề mà chính phủ Mỹ phải đối mặt là liệu “danh sách đen” này có nên được mở rộng hay không.

Tờ WSJ dẫn lời những người quen thuộc với vấn đề nói rằng Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng Mỹ tin rằng việc không loại trừ các công ty con hoặc chi nhánh sẽ để lại kẽ hở vì các công ty Trung Quốc, đặc biệt là các doanh nghiệp nhà nước, sẽ huy động vốn thông qua các công ty con và chi nhánh. Bộ Tài chính lo ngại danh sách này quá rộng và có thể gây hoảng loạn thị trường.

“Danh sách đen liên quan đến quân sự” của chính phủ Mỹ đã khiến các nhà cung cấp chỉ số toàn cầu như MSCI, S&P Dow Jones Indices, FTSE Russell và Sở giao dịch chứng khoán New York loại trừ các doanh nghiệp nổi tiếng của Trung Quốc như China Mobile, China Telecom và Semiconductor, gã khổng lồ bán dẫn SMIC,… khỏi các chỉ số chứng khoán chính của họ. Nhưng cho đến nay, các nhà cung cấp chỉ số lớn chỉ xóa một số công ty Trung Quốc do Mỹ xác định, nhưng “không loại trừ bất kỳ công ty con hoặc chi nhánh nào” của chúng.

Bước sang năm 2021, các tranh chấp trong chính phủ Mỹ đã lan sang Alibaba và Tencent. WSJ đưa tin vào ngày 11/1 rằng chính phủ Mỹ đang thảo luận xem có nên thêm Alibaba và Tencent vào danh sách đen “các công ty liên quan quân đội Trung Quốc” vốn đã có 35 công ty Trung Quốc hay không.

WSJ báo cáo rằng các cổ đông đại chúng lớn của Alibaba và Tencent bao gồm các công ty quản lý tài sản lớn của Mỹ như Puxin, BlackRock và Vanguard Group. Các công ty tài chính Mỹ này đang vận động hành lang để ngăn các công ty như Alibaba bị đưa vào danh sách.

Báo cáo của WSJ vào ngày 15/1 tiết lộ thêm rằng chính phủ Mỹ đã xem xét 12 công ty Trung Quốc bao gồm Alibaba, Baidu và Tencent để xác định xem có thêm vào danh sách đen các công ty quân sự Trung Quốc hay không. Phố Wall rõ ràng chiếm thế thượng phong trong cuộc đấu đá nội bộ chính phủ Mỹ này, bởi Mỹ cuối cùng đã quyết định không đưa 3 công ty với tổng giá trị thị trường xấp xỉ 1,4 nghìn tỷ USD này vào danh sách đen.

Vào ngày 14/1, Bộ Quốc phòng Mỹ đã chính thức công bố phiên bản mở rộng mới nhất của “Danh sách đen liên quan đến quân sự”. Chín công ty Trung Quốc bao gồm Xiaomi và COMAC mới được thêm vào, nhưng không có Alibaba, Tencent và Baidu.

Hậu quả của sự ràng buộc sâu sắc giữa vốn tư bản Mỹ và các công ty quân sự Trung Quốc đã giúp Alibaba và Tencent cuối cùng thoát khỏi cơn phong ba mang tên danh sách đen.

Tuy nhiên, đã có tiền lệ về việc ĐCSTQ thông qua sự tương tác giữa Phố Wall và các công ty Trung Quốc để gây ảnh hưởng đến chính sách của Mỹ.

Theo báo cáo của WSJ vào ngày 4/12/2020, Phó Thủ tướng ĐCSTQ Lưu Hạc đã đến Washington ba năm trước để cố gắng tránh một cuộc chiến thương mại. Trước khi gặp các nhà đàm phán Mỹ, ông ta đã gặp một nhóm các nhà lãnh đạo doanh nghiệp Mỹ – hầu hết là từ Phố Wall.

WSJ dẫn lời những người quen thuộc với vấn đề, nói rằng Lưu Hạc nói với các nhà lãnh đạo doanh nghiệp Mỹ ràng “Chúng tôi cần sự giúp đỡ của các bạn”, và ĐCSTQ đề xuất cho các công ty tài chính Mỹ cơ hội mới để mở rộng kinh doanh tại Trung Quốc.

Tờ WSJ đưa tin, mặc dù các cuộc đàm phán Trung-Mỹ không đạt được tiến triển vào thời điểm đó, nhưng Lưu Hạc đã không trở về tay trắng. Phố Wall không chỉ trở thành một trong những đại gia ủng hộ ĐCSTQ lớn nhất mà còn trở thành kẻ thu lợi lớn nhất.

Sau khi ký kết thỏa thuận thương mại Mỹ – Trung vào tháng 1, JPMorgan Chase đã được chấp thuận kiểm soát hoàn toàn một công ty hợp đồng tương lai, mà trước đây nó chỉ nắm giữ một cổ phần thiểu số trong công ty tương lai. Goldman Sachs và Morgan Stanley đã mua lại cổ phần kiểm soát trong công ty chứng khoán Trung Quốc chung của họ. Đồng thời, Citigroup đã được phê duyệt đủ điều kiện kinh doanh quỹ đầu tư chứng khoán lưu ký tại Trung Quốc.

Phân tích: Phố Wall phải đưa ra lựa chọn trong cuộc chiến công nghệ Mỹ – Trung

Khi xung đột Trung – Mỹ ngày càng gia tăng và hai nước đang dần phân tách trong lĩnh vực công nghệ và thương mại, các tập đoàn tài chính Mỹ ở Phố Wall đang mở rộng đầu tư vào Trung Quốc và ngày càng trở nên ràng buộc hơn với các doanh nghiệp Trung Quốc dưới sự kiểm soát của ĐCSTQ.

Theo một báo cáo của Reuters vào ngày 12/1 năm nay, Alibaba và Tencent có tổng giá trị thị trường là 1,3 nghìn tỷ đô-la Mỹ, và hầu hết mọi quỹ đầu tư lớn của Mỹ đều nắm giữ cổ phiếu của họ. Goldman Sachs ước tính tổng giá trị cổ phiếu doanh nghiệp Trung Quốc mà các nhà đầu tư Mỹ nắm giữ là xấp xỉ 1 nghìn tỷ USD. Tập đoàn tài chính UBS ước tính rằng hơn một phần ba vốn chủ sở hữu của Alibaba nằm trong tay các nhà đầu tư Mỹ, trong khi 12% của Tencent do các nhà đầu tư Mỹ nắm giữ.

Alibaba và Tencent chiếm 11% trong Chỉ số các thị trường mới nổi MSCI trị giá 7 nghìn tỷ USD, trong khi tỷ trọng của các công ty Trung Quốc trong chỉ số này đã tăng từ chỉ 17% 10 năm trước lên 40% hiện nay.

Tuy nhiên, nhà bình luận thời sự Lý Lâm Nhất nói rằng việc IPO của tập đàn Ant Group bị Tập Cận Bình dừng lại một lần nữa cảnh báo thế giới về bàn tay của ĐCSTQ.

Vào ngày 12/3, giá cổ phiếu của Tencent lao dốc vào cuối phiên giao dịch, giảm mạnh khoảng 225,4 tỷ NDT trong một giờ. Có thông tin cho rằng Tencent có thể trở thành mục tiêu giám sát tài chính tiếp theo của ĐCSTQ, nối gót Alibaba.

Alibaba và Tencent là một trong những gã khổng lồ công nghệ thông tin lớn nhất Trung Quốc. Từ Taobao, Alipay đến QQ WeChat, sản phẩm của họ đã thâm nhập vào mọi khía cạnh đời sống của người dân Trung Quốc, và họ đã hợp tác chặt chẽ với ĐCSTQ và trở thành một trong những công cụ giám sát quốc gia. Kể từ đầu năm nay, các công ty công nghệ cao của Trung Quốc như Alibaba đã bị ĐCSTQ giám sát chặt chẽ hơn và có thể bị chính quyền hạn chế thêm.

Lý Nhất Lâm tin rằng những gã khổng lồ công nghệ thông tin như Alibaba và Tencent đã bị ĐCSTQ thanh trừng, cho thấy ĐCSTQ đã phải vật lộn dưới áp lực của cuộc chiến thương mại, cuộc chiến công nghệ với Hoa Kỳ cho tới nguy cơ cuộc khủng hoảng nợ, cuộc đấu đá nội bộ giữa các thế lực và các khó khăn cả bên trong lẫn bên ngoài, khiến nó không thể không tấn công các doanh nghiệp tư nhân để tăng cường khống chế các nguồn lực kinh tế và người dân Trung Quốc.

Ông phân tích rằng Kế hoạch 5 năm mới nhất lần thứ 14 do ĐCSTQ công bố cho thấy họ đã không từ bỏ nỗ lực tiếp tục thách thức Hoa Kỳ trong các lĩnh vực như 5G, chip và AI nhằm đạt được ưu thế công nghệ để thống trị thế giới. Chỉ là ĐCSTQ đã từng nhận được rất nhiều sự giúp đỡ từ Phố Wall, và bây giờ cả hai đều gặp phải những điểm nghẽn và nguy cơ khủng hoảng.

Lý Lâm Nhất cho rằng cuộc chiến công nghệ và cuộc chiến tài chính do Mỹ phát động không chỉ ngăn cản việc thâu tóm bất chính của ĐCSTQ đối với công nghệ và nguồn vốn, mà còn khiến các công ty công nghệ Trung Quốc từ ZTE, Huawei, DJI và Xiaomi ngày càng bị phụ thuộc vào Mỹ.

Ở bước ngoặt lịch sử này, Phố Wall sẽ đi về đâu

Ông tin rằng sự leo thang xung đột giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc sẽ làm giảm đáng kể không gian sống và triển vọng phát triển của các công ty công nghệ Trung Quốc, điều này sẽ làm tổn hại thêm lợi ích đầu tư của Phố Wall vào Trung Quốc; IPO của tập đoàn Ant Group có thể bị tùy ý gián đoạn là một lời cảnh báo rằng vốn tư bản Hoa Kỳ và các công ty Trung Quốc không có cách nào trốn tránh khỏi bàn tay của ĐCSTQ.

Lý Nhất Lâm chỉ ra rằng, Phố Wall phải đưa ra lựa chọn, liệu có vì tiền mà cam tâm tình nguyện chịu sự khống chế của ĐCSTQ, và bị ĐCSTQ thúc đẩy can dự vào chính phủ Hoa Kỳ và gây nguy hiểm cho một xã hội tự do, hay là đối mặt lợi ích mà lựa chọn một hành động có đạo đức và trách nhiệm.