Một cuốn sách mới được xuất bản tại Mỹ gần đây đã tiết lộ về những khó khăn của ông Tedros cũng như phơi bày mối quan hệ thực chất giữa WHO và giới chức Trung Quốc.
Liên quan đến vấn đề truy xuất nguồn gốc virus, sự hợp tác giữa WHO và Trung Quốc đã gây ra nhiều tranh luận. Trên các phương tiện truyền thông Trung Quốc, người ta thậm chí còn gọi Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus là “Thư ký Tedros”.
Bức ảnh bắt tay Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong tư thế chạy nước kiệu của ông dường như đã ghi lại một cách sống động hình ảnh WHO chào đón quyền lực của Bắc Kinh – theo đài VOA (Mỹ).
Tuy nhiên, cuốn sách có tựa đề “Dư chấn: Chính trị đại dịch và sự kết thúc của trật tự quốc tế cũ” mới được xuất bản tại Mỹ gần đây đã tiết lộ về những khó khăn của ông Tedros cũng như hé lộ mối quan hệ thực chất giữa WHO và giới chức Trung Quốc.
Cuốn sách này đồng thời cũng cung cấp những thông tin nội bộ về lý do tại sao các chuyên gia của WHO đã nhiều lần tán thành những tuyên bố của ông Tập Cận Bình về vấn đề rò rỉ virus tại phòng thí nghiệm.
Tác giả của cuốn sách này là học giả Thomas Wright từ Viện Brookings, một tổ chức tư vấn của Mỹ, và ông Colin Kahl, Thứ trưởng Quốc phòng phụ trách chính sách của chính quyền Tổng thống Joe Biden.
NỘI TÌNH BÊN TRONG KẾT LUẬN CỦA WHO
Tờ Washington Post hôm 19/8, đã đăng tải một số tình tiết chính trong cuốn sách này.
Chuyên gia của WHO Ben Embarek – người đứng đầu nhóm điều tra đến Trung Quốc hồi đầu năm nay – nói rằng khi nhóm điều tra của WHO đến Trung Quốc để tiến hành cuộc điều tra truy xuất nguồn gốc virus Covid-19, họ đã đàm phán với các quan chức Trung Quốc về địa điểm tiến hành cuộc điều tra.
Theo ông Embarek, về cơ bản các quan chức Trung Quốc hoàn toàn không muốn đề cập đến vấn đề rò rỉ phòng thí nghiệm, họ đã đề nghị với nhóm chuyên gia rằng, nếu đội ngũ WHO nhất định phải đến Vũ Hán để điều tra, thì có một điều kiện tiên quyết là WHO sẽ không được yêu cầu tiến hành một cuộc điều tra truy xuất nguồn gốc tiếp theo.
WHO đã chấp nhận các điều kiện do Trung Quốc đưa ra, điều này mở đường cho sự tán thành sau này của Bắc Kinh.
Hồi tháng 2 năm nay, một nhà khoa học của WHO tham gia cuộc điều tra truy tìm nguồn gốc virus Vũ Hán đã tuyên bố, việc virus khởi nguồn từ một vụ rò rỉ trong phòng thí nghiệm là điều “cực kỳ khó xảy ra” và không cần phải điều tra thêm. Điều này đã được nhấn mạnh một lần nữa trong báo cáo điều tra liên danh Trung Quốc-WHO được công bố vào tháng 3.
Theo nội dung cuốn sách của Kahl và Wright, các nhân viên cấp cao của WHO tại Geneva đã bị sốc khi nghe tuyên bố này. Một trong số họ nói với tác giả của cuốn sách, “Tất cả chúng tôi đều té khỏi ghế”.
Ban lãnh đạo WHO tại Geneva đã bị sốc trước kết luận việc rò rỉ virus Covid-19 từ phòng thí nghiệm là điều “cực kỳ khó xảy ra”, họ không tin rằng các nhà khoa học này sẽ loại trừ khả năng virus rò rỉ phòng thí nghiệm sau khi đã tiếp xúc với những thông tin và dữ liệu ở Vũ Hán.
Tổng Giám đốc WHO Tedros khi đó đã bày tỏ quan điểm này với nhóm điều tra, nhưng nhóm điều tra khá “thận trọng” mô tả lại những áp lực mà các quan chức Trung Quốc đã gây ra cho họ cùng quá trình thỏa hiệp giữa hai bên.
Nhóm chuyên gia của WHO tham gia cuộc điều tra ở Vũ Hán dường như đã không chịu nổi và buộc phải chịu khuất phục trước những áp lực của Bắc Kinh, đồng thời loại bỏ tính cần thiết của việc phải tiến hành điều tra thêm. Nhưng lúc này, ông Tedros đã không thể nhẫn nại hơn và buộc phải phản kích.
Tổng Giám đốc WHO công khai tuyên bố, phạm vi của cuộc điều tra này “không đủ rộng” cũng như thiếu những “chia sẻ dữ liệu kịp thời và toàn diện.” Ông Tedros đồng thời cũng nói với đặc phái viên Trung Quốc tại Geneva “ngay cả khi Trung Quốc không thích”, ông cũng phải đưa ra những tuyên bố trung thực về bản báo cáo này.
Tuần trước, WHO đã đưa ra một tuyên bố bác bỏ những cáo buộc chỉ trích “cuộc điều tra truy xuất nguồn gốc đã bị chính trị hóa” hoặc “WHO bị khuất phục trước những áp lực chính trị.”
Kể từ đó, mối quan hệ giữa WHO và Trung Quốc đã xấu đi trông thấy. Các quan chức Trung Quốc hồi tháng 7 đã chỉ trích WHO vì đã chính trị hóa vấn đề truy xuất nguồn gốc virus, đồng thời tuyên bố Bắc Kinh sẽ không chấp nhận việc WHO tiến hành giai đoạn tiếp theo của cuộc điều tra truy xuất nguồn gốc virus SARS-CoV-2 ở Trung Quốc, và cáo buộc Washington đã gây áp lực lên các nhà khoa học của WHO.
