Trung Quốc đã lên tiếng ủng hộ một thỏa thuận phi vũ khí hạt nhân ở Đông Nam Á khi nước này tìm cách tăng cường các liên minh trong khu vực do lo ngại về hiệp ước an ninh AUKUS mới giữa Mỹ – Anh – Australia.
Trong khi Bắc Kinh vẫn chưa ký vào nghị định thư của hiệp ước ASEAN để cấm vũ khí hạt nhân khỏi khu vực, áp lực từ mối quan hệ đối tác AUKUS có thể tăng tốc tiến trình này, theo một số nhà quan sát nói với SCMP.
Chủ tịch Tập Cận Bình đã nói với các nhà lãnh đạo Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á hôm thứ Hai rằng Trung Quốc ủng hộ các nỗ lực xây dựng một khu vực không có vũ khí hạt nhân và sẵn sàng ký vào nghị định thư của hiệp ước “càng sớm càng tốt”.
Ông cũng cam kết tại hội nghị thượng đỉnh trực tuyến rằng Trung Quốc sẽ nâng cấp quan hệ với ASEAN để tập trung hơn vào hợp tác an ninh và tài trợ phát triển.
Được các thành viên ASEAN ký kết vào năm 1995, Hiệp ước về Khu vực Cấm Vũ khí Hạt nhân Đông Nam Á (SEANWFZ) là một cam kết giữ cho khu vực không có vũ khí hạt nhân và các loại vũ khí hủy diệt hàng loạt khác.
Bắc Kinh cho biết họ sẵn sàng ký vào nghị định thư của hiệp ước trong vòng vài năm, nhưng chưa có quốc gia nào trong số 5 cường quốc hạt nhân hợp pháp – bao gồm Trung Quốc, Mỹ, Nga, Anh và Pháp – ký SEANWFZ. Theo nghị định thư, họ sẽ có nghĩa vụ không phát triển, sản xuất hoặc sở hữu vũ khí hạt nhân, hoặc nhận bất kỳ sự hỗ trợ nào để làm như vậy.
Trong bối cảnh căng thẳng gia tăng trong khu vực, đặc biệt là giữa Bắc Kinh và Washington ở Biển Đông và eo biển Đài Loan, các thành viên ASEAN muốn ký kết nghị định thư, theo Dai Fan, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Philippines tại Đại học Tế Nam ở Quảng Châu.
Ông Dai cho biết Bắc Kinh đang tìm cách xoa dịu căng thẳng và “kiềm chế AUKUS” bằng cách thúc đẩy khu vực cấm vũ khí hạt nhân.
Vào tháng 9, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị nói với những người đồng cấp Malaysia và Brunei rằng quan hệ đối tác AUKUS và các kế hoạch tàu ngầm hạt nhân của sự hợp tác này có thể phá hoại việc thiết lập một khu vực phi hạt nhân ở Đông Nam Á.
