Đối thủ lớn nhất của Trung Quốc trong lịch sử đã trở lại bằng hình ảnh samurai huyền thoại cưỡi ngựa đầy oai vệ. Giờ đây, gã khổng lồ châu Á sẽ gặp khó khi kẻ thù ngày càng đông.
Samurai xông trận, Trung Quốc cẩn thận
Phát hành vào tuần trước, sách trắng quốc phòng 2021 của Nhật Bản có hình ảnh samurai huyền thoại thế kỷ 14 cưỡi ngựa oai vệ trên trang bìa – một sự tương phản hoàn toàn với núi Phú Sĩ và hoa anh đào năm ngoái.
Động thái minh họa bằng chiến binh nổi tiếng không phải là ngẫu nhiên. Theo Financial Times, Nhật Bản đang chú trọng vào quốc phòng mạnh mẽ hơn cũng như hướng tới đảm nhận vai trò lớn liên quan đến an ninh khu vực.
Mặt trận và trung tâm của chính sách là Trung Quốc, nước láng giềng khổng lồ mà Nhật Bản vừa phụ thuộc lớn vào kinh tế nhưng cũng xác định là mối đe dọa an ninh chính.
“Bước đi của Trung Quốc trong các tranh cãi an ninh khu vực – Ấn Độ, Đài Loan và Biển Hoa Đông – đã đổ thêm dầu vào ngọn lửa bùng cháy”, Bates Gill, giáo sư về an ninh châu Á – Thái Bình Dương tại Đại học Macquarie nêu quan điểm.
Trong năm dòng đầu tiên trong sách trắng, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Nobuo Kishi cáo buộc Trung Quốc đang nỗ lực thay đổi hiện trạng ở các vùng biển trong khu vực.
Sau cùng, Tokyo nhấn mạnh sự cần thiết phải tập trung phát triển các công nghệ tiên tiến như AI (trí tuệ nhân tạo), được đánh giá là rất quan trọng đối với tác chiến trong tương lai và để phòng vệ trước Trung Quốc.
Trước đây, những biểu hiện báo động của Nhật Bản về Trung Quốc thường bị lấn át trong mối lo ngại chung toàn cầu về sự bành trướng quân sự và hành vi quyết liệt của Bắc Kinh.
Nhưng sách trắng lần này được cho là đã phản ánh sự thay đổi lớn nhất trong lập trường an ninh của Tokyo suốt hơn 70 năm.
Kể từ sau thất bại trong Thế chiến II, Hiến pháp Nhật Bản đã từ bỏ quyền sử dụng vũ lực và duy trì lực lượng quân sự. Nhưng vào năm 2014, cựu Thủ tướng Shinzo Abe đã đưa ra đề xuất sửa đổi, cho phép hành động quân sự phù hợp với mục đích mà nước này gọi là “tự vệ tập thể:”.
Kể từ đó Tokyo đã đóng một vai trò tích cực hơn trong việc định hình an ninh khu vực.
Cũng chính ông Abe đưa ra lời kêu gọi các quốc gia cùng chí hướng bảo vệ tự do và an ninh ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương – một khái niệm đã trở thành xương sống trong chiến lược của Mỹ trong khu vực.
Hải quân Nhật Bản diễn tập quân sự với Hải quân Mỹ.
Là giáo có tốt hơn khiên?
Tokyo đóng vai trò hàng đầu trong việc hồi sinh Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) khi sự rút lui của Mỹ đe dọa làm sụp đổ thỏa thuận thương mại.
“Nhật Bản biết rằng họ không thể kiềm chế Trung Quốc, vì vậy họ đang cố gắng xây dựng một mạng lưới các quốc gia cùng chí hướng để thể hiện một trật tự được bảo đảm dựa trên các quy tắc”, Robert Ward, Chủ tịch Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế cho biết.
Nhật Bản đã tăng cường phối hợp quân sự với các quốc gia thân thiện có chung mục tiêu này. Đầu năm nay, Mỹ và Pháp đã tổ chức cuộc tập trận chung lần đầu tiên trên lãnh thổ Nhật Bản, mô phỏng bảo vệ một hòn đảo trước sự xâm lược của kẻ thù trong một kịch bản được cho là nhằm vào Trung Quốc.
Tokyo cũng đang đàm phán một thỏa thuận với Australia để tiến hành các chuyến thăm của binh sĩ hai nước tới lãnh thổ của nhau. Theo các chuyên gia, một trong những mục tiêu của kế hoạch là cho phép lực lượng Nhật Bản bảo vệ các tài sản quân sự của Australia.
Tokyo cũng đang giúp tăng cường năng lực quân sự cho các quốc gia ven biển ở Đông Nam Á để đẩy lùi các động thái của Trung Quốc, bao gồm cả trang bị cho đối tác các tàu tuần tra.
Tuy nhiên, các chuyên gia tin rằng có những giới hạn đối với các hành động quân sự của Nhật Bản trong an ninh khu vực.
“Công chúng Nhật Bản cảm thấy khó chịu với sự phóng chiếu quyền lực, cũng như sợ những phức tạp, rắc rối. Là giáo có tốt hơn là khiên? Không nên đẩy mọi chuyện quá xa”, Brad Glosserman, chuyên gia tại Trung tâm xây dựng quy tắc chiến lược từ Đại học Tama kết luận.
