Tổng thống Mỹ Joe Biden và người đồng cấp Afghanistan Ashraf Ghani đã có cuộc điện đàm cuối cùng vào khoảng 3 tuần trước khi Taliban giành quyền kiểm soát nước này. Bản ghi âm cuộc gọi bị rò rỉ gần đây cho thấy, khi Tổng thống Afghanistan nói rằng Taliban đang “xâm lược” thì ông Biden đã thúc giục ông phải thay đổi “nhận thức” và thay đổi tuyên bố của mình.
Reuters đưa tin vào ngày 31/8, cho biết hãng thông tấn này đã thu được bản ghi âm và bản ghi chép cuộc gọi từ một nguồn ẩn danh, cho thấy ông Biden và Tổng thống Afghanistan lúc bấy giờ là Ghani đã có cuộc điện đàm kéo dài 14 phút vào ngày 23/7. Trong cuộc gọi, ông Ghani nói: “Chúng tôi đang đối mặt với một cuộc xâm lược quy mô toàn diện, bao gồm cả Taliban, với kế hoạch và sự hỗ trợ hậu cần đầy đủ của Pakistan, và ít nhất 10.000 đến 15.000 phần tử khủng bố quốc tế, chủ yếu là người Pakistan.”
Reuters lưu ý rằng trong khi diễn ra cuộc điện đàm này, phiến quân Taliban đã giành quyền kiểm soát khoảng một nửa khu vực miền trung Afghanistan, cho thấy tình hình an ninh đang xấu đi nhanh chóng.
Tuy nhiên, ông Biden lại thúc giục ông Ghani nói chuyện với công chúng để chỉ ra rằng ông có kế hoạch kiểm soát tình hình đang xấu đi ở Afghanistan, để nhận được sự hỗ trợ của không quân Mỹ.
Qua điện thoại, ông Biden nói, nếu ông Ghani có thể công khai bày tỏ rằng ông có kế hoạch kiểm soát tình hình leo thang ở Afghanistan, thì Mỹ sẽ “tiếp tục hỗ trợ không quân chặt chẽ, nếu chúng tôi biết kế hoạch là gì”.
Ông Biden nói: “Tôi không cần phải nói cho ông biết nhận thức trên toàn thế giới và ở các khu vực của Afghanistan, tôi tin rằng mọi thứ đang diễn ra không tốt đẹp về cuộc chiến chống Taliban.”
Thêm nữa, “cho dù nó có đúng hay không”, ông Biden đã nói rằng “cần phải vẽ một bức tranh khác.”
Ông Biden đề nghị, nếu các nhân vật chính trị nổi tiếng của Afghanistan tổ chức một cuộc họp báo cùng nhau, ủng hộ một chiến lược quân sự mới, “điều đó sẽ thay đổi nhận thức của mọi người, tôi nghĩ nó sẽ thay đổi rất nhiều.”
Trong cuộc điện đàm, ông Biden cũng ca ngợi các lực lượng vũ trang Afghanistan được Chính phủ Hoa Kỳ huấn luyện và tài trợ. “Rõ ràng ông có quân đội tốt nhất. Ông có 300.000 lực lượng vũ trang tốt, so với 70-80.000 (của Taliban) thì rõ ràng các ông có khả năng chiến đấu tốt hơn.”
Vài ngày sau, quân đội Afghanistan bắt đầu tháo chạy tại khắp các thủ phủ của tỉnh trong nước với rất ít cuộc chiến chống lại Taliban.
Lời nói của nhà lãnh đạo Mỹ cho thấy, ông đã không lường trước được cuộc nổi dậy lớn và sự sụp đổ hoàn toàn của Chính phủ Afghanistan sẽ xảy ra sau đó 23 ngày, cũng như việc ông Ghani bỏ trốn khỏi Afghanistan bằng máy bay với một lượng lớn USD tiền mặt.
Ông Biden nói: “Chúng tôi sẽ tiếp tục đấu tranh mạnh mẽ về mặt ngoại giao, chính trị và kinh tế để đảm bảo rằng chính phủ của ông không chỉ tồn tại mà còn phát triển bền vững.”
Sau cuộc gọi, Nhà Trắng đã đưa ra một tuyên bố tập trung vào cam kết của Tổng thống Biden trong việc hỗ trợ lực lượng an ninh Afghanistan và tìm kiếm thêm ngân quỹ từ Quốc hội cho Afghanistan.
Trong một cuộc gọi tiếp theo không có Tổng thống Hoa Kỳ Biden vào cuối ngày hôm đó (ngày 23/7), Cố vấn An ninh Quốc gia của ông Biden, Jake Sullivan, Tướng Mark Milley và Tư lệnh Bộ Tư lệnh Trung tâm Hoa Kỳ, Tướng Frank McKenzie đã nói chuyện với ông Ghani. Reuters cũng có được bản ghi của cuộc gọi này.
Trong cuộc gọi này, một khía cạnh chính là cái nhìn toàn cầu về tình hình ở Afghanistan. Tướng Milley, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, nói với ông Ghani: “Nhận thức của Hoa Kỳ, Châu Âu và giới truyền thông là câu chuyện về động lực của Taliban, và câu chuyện về chiến thắng của Taliban. Chúng ta cần phải chứng minh một cách tập thể và cố gắng đảo ngược nhận thức này và câu chuyện này.”
Tướng Mackenzie nói thêm: “Tôi không tin rằng thời gian là bạn của chúng ta. Chúng ta cần nhanh chóng hành động”.
Trong vòng hơn hai tuần sau hai cuộc điện đàm này, Taliban đã chiếm được một số tỉnh ở Afghanistan.
Ngày 11/8, cơ quan tình báo Mỹ đưa tin, các tay súng Taliban có thể bao vây thủ đô Kabul của Afghanistan trong vòng 30 ngày và có thể chiếm Kabul trong vòng 90 ngày. Trên thực tế, tất cả những điều này đã xảy ra chỉ sau 4 ngày.
