Nhà ngoại giao hàng đầu Manila hôm 4/5 đã xin lỗi vì văng tục trên Twitter khi ông tức giận yêu cầu các tàu cá Trung Quốc “cuốn xéo” khỏi vùng đặc quyền kinh tế của Philippines. Lời xin lỗi được đưa ra khi ông được cho biết chỉ có Tổng thống mới có thể dùng lời lẽ chửi rủa.
Ngoại trưởng Teodoro Locsin Jnr hôm thứ Ba đã đưa ra lời xin lỗi công khai đối với người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị vì một dòng tweet đăng tải hôm thứ Hai, trong đó ông gọi Trung Quốc là thứ đồ “xấu xí ngu ngốc” và yêu cầu nước này “cút xéo” ra khỏi vùng biển Philippines.
Dòng tweet đề cập đến sự hiện diện của các tàu tuần duyên Trung Quốc gần bãi cạn Scarborough trong một khu vực tranh chấp trên biển Đông. Đây là ngư trường nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines, nhưng cũng nằm trong “đường lưỡi bò” mà Bắc Kinh sử dụng để đánh dấu các yêu sách lãnh thổ phi pháp của mình với hơn 90% diện tích biển.
Ngay sau khi ông Locsin sử dụng những từ ngữ bất thường hiếm thấy trong ngoại giao, Tổng thống Rodrigo Duterte đã nói trên truyền hình toàn quốc rằng “Trung Quốc vẫn là ân nhân của chúng ta và… chỉ vì chúng ta có xung đột với Trung Quốc không có nghĩa là chúng ta phải tỏ ra thô lỗ và thiếu tôn trọng.”
“Trên thực tế, chúng ta có nhiều điều để cảm ơn Trung Quốc, về sự giúp đỡ của họ trong quá khứ và sự viện trợ của họ trong hiện tại,” ông Duterte nói.
Mặc dù ông Duterte không nhắc đích danh ông Locsin, nhưng người phát ngôn của Tổng thống Harry Roque sau đó xác nhận rằng Tổng thống đang ám chỉ Ngoại trưởng.
Ông Roque nói thêm: “Chúng tôi nhắc lại thông điệp của Tổng thống rằng những lời chửi rủa không có chỗ đứng trong ngoại giao” và “Tổng thống Duterte đã nói với các thành viên trong nội các của mình rằng ông ấy là người duy nhất có thể sử dụng những từ ngữ chửi rủa. Các thành viên nội các thì không được làm vậy”.
Ông Roque cho biết Ngoại trưởng Locsin đã tự mình xin lỗi chứ không được lệnh phải làm như vậy, và rằng Ngoại trưởng đã đích thân xin lỗi thông qua đại sứ Trung Quốc Huang Xilian.
Bình luận về việc này, nhà ngoại giao đã nghỉ hưu Larry Baja cho rằng ông Duterte có thể đã làm suy yếu vị thế của Philippines trong lần xuất hiện trên truyền hình khi ông cảnh báo về hành vi “thô lỗ và thiếu tôn trọng” và thậm chí còn đề nghị Trung Quốc “vui lòng cho phép ngư dân của chúng tôi đánh cá trong hòa bình” ở bãi cạn Scarborough.
Ông Baja cho biết việc sử dụng từ “cho phép” ngụ ý “bạn đang xin phép Trung Quốc. Nó ngụ ý làm giảm bớt quyền của Philippines đối với vùng đặc quyền kinh tế của mình”.
Trong khi đó, một số người ở Philippines cho rằng ông Locsin thực sự không cần phải xin lỗi.
Thượng nghị sĩ Ralph Recto đã lên tiếng bênh vực ông Locsin, nói rằng “trong thời đại mà ngoại giao được thực hành bởi những người ‘ăn nói nhẹ nhàng và mang theo gậy tự sướng’, thì việc có được một Bộ trưởng Ngoại giao dũng cảm và xuất sắc như vậy cũng sẽ phải đánh đổi bởi thứ khác.
Tuy vậy, Bộ ngoại giao Trung Quốc tỏ ra không muốn bỏ qua trước nỗ lực của Locsin nhằm giải quyết ổn thỏa mọi việc.
Vài giờ sau lời xin lỗi, phát ngôn viên của Bộ Uông Văn Bân cho biết: “Chúng tôi hy vọng rằng một cá nhân nào đó từ phía Philippines sẽ lưu tâm đến cách cư xử cơ bản và hành động theo những cách phù hợp với tình trạng của mình”. Ông Uông nhắc nhở ông Locsin rằng “ngoại giao qua lời nói chỉ có thể làm suy yếu lòng tin lẫn nhau, [chứ không thể] thay đổi thực tế”.
Người phát ngôn BNG Trung Quốc cũng tranh thủ khẳng định lại rằng bãi cạn Scarborough “là lãnh thổ của Trung Quốc và vùng biển lân cận thuộc quyền tài phán của Trung Quốc.”
“Trung Quốc kêu gọi phía Philippines nghiêm túc tôn trọng quyền chủ quyền và quyền tài phán của Trung Quốc, đồng thời ngừng thực hiện các hành động có thể làm phức tạp thêm tình hình”, ông Uông nói.
