Điểm tên những ngôi chùa Thiền tông của Nhật Bản sở hữu kiến trúc cổ độc đáo

Có lẽ, hình tượng về chùa Nhật Bản là một sự tổng hợp của toàn bộ những hình ảnh đó. Nhưng điều gắn kết lối kiến trúc đó với nhau hết thảy đều bắt nguồn từ Phật giáo.

Vào khoảng 1400 năm trước, kể từ khi Phật giáo từ Trung Quốc du nhập vào Nhật Bản, đã len lỏi và thấm dần vào đời sống của người dân tại đất nước mặt trời mọc này. Từ quần áo, thức ăn, nhà ở cho đến văn hóa và quan niệm thẩm mỹ, đều chịu ảnh hưởng bởi tư tưởng Phật giáo rất sâu sắc, đặc biệt là trong những kiến trúc xây dựng chùa thờ của Nhật Bản.

Nhật Bản có gần 80.000 ngôi chùa, hầu hết những kiến trúc này đều nằm ở 3 thành phố cổ của quốc gia là Kyoto, Nara và Kamakura, với lối kiến trúc bắt nguồn từ thời Nam Bắc triều, và thời nhà Đường của Trung Quốc.

Dưới đây là 5 ngôi chùa Thiền tông mang đậm giá trị lịch sử của Nhật Bản:

1. Chùa Genko-an: Cánh cửa mở ra thế giới

Genko-an nằm ở phía Tây Bắc của thành phố Kyoto. Mặc dù không phải là một ngôi chùa lớn, nhưng ngôi chùa lại sở hữu một đặc điểm kiến trúc khá đặc biệt: hai cửa sổ, một tròn và một vuông, đại diện cho các nguyên tắc cơ bản trong giáo lý Phật giáo.

“Cửa sổ mê muội” là hình vuông: tượng trưng cho ám ảnh tinh thần của con người và việc không thể tránh khỏi bốn điều: sinh, lão, bệnh, tử.

“Cửa sổ giác ngộ” là hình tròn: tượng trưng cho Thiền, trí tuệ và thế gian. Khi nhìn qua những khung cửa này, nhiều người tự hỏi, liệu các nhà sư thiết kế ra chúng có lấy cảm hứng từ câu nói này của Trung Quốc hay không: “Bầu trời hình tròn, còn mặt đất hình vuông”.

Nằm ở hai bên trái và phải của sảnh chính, những cửa sổ này trông như những cánh cửa để du khách có thể lựa chọn cho mình hướng đi riêng biệt. Và thông thường họ sẽ ngồi ngay trước những cửa sổ này mỗi khi đến đây.

Vào một ngày không gió, và tại khu vườn xinh đẹp bên ngoài, cỏ cây và thời gian như ngừng lại. Chỉ có tiếng chim hót líu lo, báo hiệu rằng thế gian vẫn đang diễn ra bình thường. Nếu tiếp tục chờ đợi, chúng ta sẽ cảm nhận được sự thay đổi giữa các mùa đang lặp đi lặp lại ngay trước mắt hệt như một cuộn phim. Đây là nơi để ta có thể ngồi xuống, nhắm mắt lại và trong một vài phút giây ngắn ngủi, gạt bỏ hết những ưu phiền, rắc rối của bản thân.

2. Chùa Kiyomizu-dera

Để đến gần hơn với các vị thần, các công trình kiến trúc tôn giáo luôn tìm cách đưa chúng chạm đến bầu trời. Ví dụ như các nhà thờ bên Thiên chúa giáo, sở hữu lối kiến trúc cao chót vót, trong khi tại phương Đông, các đền chùa được chạm khắc, và xây dựng trực tiếp trên núi. Theo phong thủy, việc xây dựng chùa gần núi và nước là một tiêu chí vô cùng chuẩn mực. Một ví dụ tuyệt vời về điều này là Kiyomizu-dera, nằm ở phía Đông thành phố Kyoto, được xếp vào báu vật quốc gia được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới.

Mặc dù, Otowa không mang trong mình nét cuồn cuộn đó, nhưng lại nhẹ nhàng và êm dịu, đem lại sự tĩnh tâm mà các tín đồ luôn kiếm tìm. Dòng chảy được chia thành 3 nhánh đại diện cho: tuổi thọ, sức khỏe và trí tuệ. Tại chân thác, du khách có thể sử dụng thìa cán dài để nhấp một ngụm nước. Điều này được cho là có thể giúp tránh khỏi bệnh tật và tai họa.

Đặc trưng nổi tiếng nhất của ngôi chùa là sảnh chính được đỡ bằng các cột gỗ vững chắc hơn 400 năm tuổi. Ngôi chùa được xây dựng vô cùng khéo léo, và tỉ mỉ, một đặc tính vốn đã trở thành truyền thống của người Nhật Bản. Họ không hề sử dụng một chiếc đinh nào mà chỉ áp dụng lối gia công mộng âm dương (kỹ thuật lắp ráp mộng trên và mộng dưới của 2 thanh gỗ để kết nối chúng với nhau). Cách xây dựng này khiến ngôi chùa đủ vững chãi để chống chọi với động đất, đồng thời mang đến một vị trí đắc địa bao quát toàn bộ vẻ đẹp của thành phố Kyoto.

3. Chùa Kinkaku-ji: Khối kiến trúc vàng óng đẹp mắt

Khi đến với ngôi chùa Kinkaku-ji nằm tại phía bắc thành phố Kyoto, tôi đã bị bấn loạn trước vẻ ngoài hào nhoáng, lộng lẫy của nó. Không giống như hầu hết các ngôi chùa tại Nhật Bản, Kinkaku-ji là một công trình kiến trúc mang vẻ đẹp vô cùng ấn tượng. Đúng như tên gọi của nó, hai tầng trên của ngôi chùa được phủ một lớp vàng óng lấp lánh soi bóng xuống mặt ao Kyoko-chi.

Người sở hữu ban đầu của ngôi chùa này là một gia đình quý tộc Nhật Bản thời Kamakura, ngôi chùa đã từng bị thiêu rụi và tái kiến trúc lại nhiều lần trong suốt 6 thế kỷ qua.

Mỗi một tầng của chùa Kinkaku-ji là đại diện cho một phong cách kiến trúc khác nhau. Tầng một được làm theo phong cách shinden-zukuri (phong cách cung điện), bên trong có đặt một bức tượng Phật Thích Ca Mâu Ni đeo vương miện. Phía Tây có một gian lều nối thẳng ra ao. Tầng thứ hai được xây dựng theo lối kiến trúc Phật giáo phong cách Nhật Bản với các cửa sổ mắt cáo để thờ phụng bồ tát Quán Âm. Tầng thứ ba là nơi để thờ phụng ba vị Phật. Phần nóc chùa là lối kiến trúc của Thiền tông nhà Đường, với hình ảnh một con phượng hoàng vàng óng tượng trưng cho điều tốt lành.

Lịch sử của ngôi chùa có phần tương đồng với lịch sử của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni. Cả hai đều ra đời trong gia đình hoàng gia, nhưng sau cùng đã từ bỏ nhân thế để hướng tới sự giác ngộ. Có lẽ sắc vàng chính là dùng để thể hiện sự chuyển đổi này.

Cuộc đời là một chốc thoáng qua, sự giàu có và danh vọng rồi cũng sẽ hóa thành hư vô. Mặc dù vương triều thời đó đã qua đi từ lâu, nhưng sảnh Phật giáo vẫn còn được lưu giữ lại và tỏa sáng cho đến ngày nay. Điều đọng lại là niềm vui vô bờ sau chuyến thăm ngôi chùa vàng này.

4. Chùa Daitoku với bạt ngàn cây cỏ vườn tược

Giống như nhiều tu viện Nhật Bản khác, chùa Daitoku đã bị hư hại trong giai đoạn chiến tranh và được tái xây dựng. Trong bản kiến trúc hiện nay, chùa gồm có 21 tháp trưng bày kiến trúc Thiền tông thời Muromachi. Và điểm đặc trưng nhất của ngôi chùa là khuôn viên các khu vườn “khô” ấn tượng.

Sở dĩ được gọi là vườn “khô”, bởi những khu vườn này không có dòng nước chảy qua, thậm chí cây cỏ cũng chỉ là những cây không ra hoa. Cảnh quan toàn sử dụng cát trắng và đá, nhưng chính lối kiến trúc này lại khơi gợi một cảm giác mạnh mẽ đến người xem, khiến khách du lịch vẫn cảm nhận được dòng chảy và sức sống của núi và sông.

Tháp chùa nổi tiếng nhất tại chùa Daitoku là tháp chùa Daisenin, được xây dựng bởi thiền sư Kogaku Soko, thời kỳ Edo. Ngọn tháp mang nét thanh tao như một bức tranh phong cảnh thời Tống, nó không hề tồn tại cô lập mà được bao quanh một cách tự nhiên bởi ngôi chùa chính.

Khu vườn có thiết kế những đường cát giả nước sông, dần dần lan rộng từ trong ra ngoài, tượng trưng cho cuộc hành trình của đời người từ khi còn trẻ đến lúc về già. Còn những tảng đá rải rác thì tượng trưng cho sự đau khổ mà con người gặp phải trong cuộc hành trình đó.

Mỗi ngày, những dòng cát giả nước ấy sẽ bị mưa gió làm thay đổi, và cuối cùng chúng hợp nhất lại thành một rải sỏi đá trắng bằng phẳng, tượng trưng cho sự sống đời người khi này đã tan vào hư vô. Vẻ đẹp của khu vườn nằm ở chỗ, nó cho thấy những triết lý về tính hữu hạn của cuộc đời và vòng luân hồi của cõi đàng và chữ Đạo.

5. Chùa Toshodai-ji: Cha đẻ của Phật giáo tại Nhật Bản