Về chiến tranh Nga-Ukraine, câu hỏi được đặt tra là sự lựa chọn cuối cùng của ông Putin là gì? Tổng thống Nga Putin trong cuộc chiến của Nga ở Ukraine, đang phải đối mặt với một mức độ phản kháng bất ngờ, nhưng vẫn quyết tâm tiếp tục sự lựa chọn mà ông tuyên bố rằng để bảo vệ nước Nga.
Khi cuộc chiến của Nga vào Ukraine tiếp tục bước sang một ngày khác với các báo cáo về hàng trăm người thiệt mạng trong vòng chưa đầy một tuần, thì ngày càng có nhiều câu hỏi về những gì Tổng thống Vladimir Putin đang cố gắng đạt được.
Cristian Nitoiu, giảng viên về Ngoại giao và Quản trị Quốc tế tại Đại học Loughborough London bình luận rằng, không nên hiểu nhầm về động cơ của Nga: “Các mục tiêu dài hạn của Nga sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc là khôi phục vị thế cường quốc của Liên Xô, được phương Tây coi là bình đẳng và có thể tác động đến các diễn biến chính trị ở các nước láng giềng nhỏ hơn như Ukraine, Moldova hoặc Kazakhstan”.
Tuy nhiên, Ukraine đã và đang tự đưa mình vào quỹ đạo ảnh hưởng của phương Tây và do đó đi ngược lại lợi ích của ông Putin.
Theo đó, việc đặt một chính phủ thân thiện với Nga ở Kiev rất có thể là mục tiêu chính cho sự can thiệp quân sự của Điện Kremlin, chuyên gia Nitoiu nói.
Nhưng làm thế nào để Nga đạt được mục đích đó?
Graeme Gill, giáo sư danh dự về các vấn đề chính phủ và quan hệ quốc tế tại Đại học Sydney, nói với Al Jazeera rằng, đó là trường hợp nếu Kiev bị thất thủ, một chính quyền lâm thời khác được lập nên thay thế chính quyền hiện tại. Tuy nhiên, ông Gill cũng cho rằng, với khả năng điều này được chấp nhận rộng rãi bên trong Ukraine là thấp, Putin sẽ có nhiều thành công hơn nếu chính phủ hiện tại, có thể loại bỏ một số thành viên nhưng vẫn tiếp tục do Tổng thống Volodymyr Zelensky lãnh đạo, vẫn giữ chức vụ và có thể đàm phán với người Nga.
Ông Gill bình luận thêm: “Cơ cấu thể chế có thể sẽ được giữ nguyên, mặc dù có khả năng sẽ được xem xét mạnh mẽ để đưa ra một thỏa thuận liên bang nào đó nhằm đem lại một mức độ tự chủ cho Donetsk và Luhansk”.
Tuy nhiên, ngay cả khi Nga có thể thiết lập một số hình thức đối thoại và thỏa thuận ở Kiev, thì nước này cũng phải đối mặt với những trở ngại.
“Các cuộc đàm phán như vậy có thể được xem là diễn ra trong tình trạng bị ép buộc và do đó bất kỳ kết quả nào đạt được cũng có thể không phải là kết quả thỏa đáng cho tất cả các bên. Không có lựa chọn nào dễ dàng cho Putin và chắc chắn sẽ không dễ dàng cho bất kỳ chính phủ lâm thời nào được thiết lập ra trong tình cảnh ấy “, ông Gill nói.
Tuy nhiên, cho dù đã có đàm phán giữa các phái đoàn Nga và Ukraine ở biên giới Ukraine-Belarus, Moscow vẫn chưa đạt được bước tiến quan trọng để biến cuộc đàm phán sau này trở thành một kịch bản có thể hình dung được.
Sự kháng cự của Ukraine dường như mạnh mẽ hơn dự kiến cho đến thời điểm này.
John R. Deni, giáo sư nghiên cứu về các nghiên cứu an ninh liên chính, liên chính phủ và đa quốc gia (JIIM) tại Viện Nghiên cứu Chiến lược của Trường Cao đẳng Chiến tranh Mỹ bình luận với hãng thông tấn Al Jazeera: “Tôi nghĩ các bằng chứng cho thấy Nga tiếp tục vượt qua Ukraine cả về khả năng và năng lực. Các quan chức Mỹ đã báo cáo rằng ở đâu đó từ 50 đến 70% lực lượng sẵn có của Nga đã được sử dụng, có nghĩa là vẫn còn rất nhiều sức mạnh quân sự của Nga gần đó”.
Ngay 24 giờ đầu tấn công Ukraine, ông Putin đã đạt được 2 mục tiêu quan trọng
Trong bối cảnh đó, truyền thông quốc tế và các chuyên gia đã đặt ra những câu hỏi liên quan đến chiến lược quân sự của Nga.
“Về mặt hoạt động, có một số điểm bất thường không có ý nghĩa đối với tôi, bao gồm việc lực lượng Nga không thể tạo nên thành công và sự thống trị trên không đối với Ukraine, việc lực lượng Nga không có khả năng duy trì quyền kiểm soát và khai thác việc đánh chiếm Sân bay quốc tế Antonov bên ngoài Kiev, và khó khăn rõ ràng mà các lực lượng Nga đang gặp phải về mặt phối hợp”, giáo sư Deni lưu ý.
Tuy nhiên, đối với nhiều nhà quan sát, việc Kiev có thất thủ hay không là vấn đề về thời điểm. Cho đến thời điểm này, Putin sẽ làm gì với một quốc gia có quy mô như Ukraine vẫn còn là một điều bí ẩn.
Chia cắt Ukraine có thể là lựa chọn khả dĩ nhất. Tuy nhiên, điều này cũng không phải là dễ, chuyên gia nhận định.
“Việc chia cắt Ukraine sẽ yêu cầu một số thực thể thực hiện việc chia cắt. Mặc dù lực lượng Nga có thể tạo nên chia rẽ, nhưng tôi không tin rằng Nga có đủ năng lực và đủ khả năng để làm điều đó trong thời gian ngắn, với bối cảnh các lực lượng quân sự Nga đã dàn trận vào thời điểm này”, ông Deni nói.
Ông Deni nói thêm: “Ví dụ, hãy xem thách thức mà Nga đang gặp phải trong việc trấn áp các cuộc kháng cự trong và xung quanh thành phố phía đông Kharkiv khi những công dân-binh sĩ Ukraine đã tình nguyện tham gia tấn công quân đội Nga. Tuy nhiên, nếu Nga thay đổi chiến thuật dọc theo sông Dniepr, thì có khả năng thành công hơn”.
“Tôi nghĩ rằng các lựa chọn của Putin khá hạn chế. Nga hiện đang bị mắc kẹt để đạt được chiến thắng ở Ukraine. Các quốc gia như Trung Quốc, Ấn Độ hay Iran đang theo dõi sát sao những gì Nga đang thể hiện”, Nitoiu nói.
Quan trọng nhất, cuộc chiến đã có những tác động nghiêm trọng đến tình trạng tương lai của Nga.
“Công bằng mà nói, ở châu Âu, các quốc gia như Đức hay Phần Lan từng tuyên bố chiến lược quân sự hạn chế giờ đã chấp nhận ý tưởng coi Nga là kẻ thù và đã tăng ngân sách quân sự của họ như trường hợp của Đức, hoặc tuyên bố mục tiêu của họ” – ông Nitoiu nói.
Như đã nói, hầu hết các quốc gia châu Âu đã tuyên bố sẵn sàng tiếp tục nói chuyện với Nga. Tuy nhiên, một cuộc đối thoại mở không mang lại sự hòa giải bình đẳng.
“Hình ảnh những dòng người tị nạn từ Ukraine cũng như bùng cháy tại các thành phố Ukraine sẽ khó có thể xóa nhòa trong tâm trí người dân châu Âu và Mỹ. Nếu Putin cố tạo nên một chính phủ thân Nga, đây sẽ là một đòn giáng mạnh vào cam kết của phương Tây đối với nền dân chủ tự do và sẽ tạo tiền lệ nguy hiểm cho các mối quan hệ giữa các bang trên lục địa châu Âu”, Nitoiu nói.
