Với việc chủng virus Covid-19 biến thể Delta hoành hành khắp thế giới với số liệu ghi nhận là 145 quốc gia/khu vực, tình hình dịch bệnh quốc tế ngày càng trở nên trầm trọng. Tuy nhiên, khi những cảnh báo của biến thể Delta vẫn chưa được dỡ bỏ và chủng đột biến được gọi là Lambda đã bắt đầu có xu hướng “lên đỉnh” trở lại.
Một số ý kiến đã chỉ ra rằng mọi người đã không nhận ra sự nguy hiểm của biến thể Lambda, nhưng nó có thể trở thành mối đe dọa tiềm tàng ngoài chủng Delta đang bùng phát hiện nay.
Trên thực tế, biến thể đầu tiên của Covid-19 Lambda được phát hiện ở Peru hiện đã lan truyền rộng rãi ở nhiều quốc gia ở Nam Mỹ và đang lan sang châu Âu. Trong 4 tuần qua, Lambda đã lan rộng tại hơn 30 quốc gia bao gồm Vương quốc Anh, Canada và Úc…, và thu hút sự chú ý của các quan chức y tế ở nhiều quốc gia.
Đặc điểm của chủng đột biến Lambda lan truyền rộng rãi này là gì? Thuốc chủng ngừa có hiệu quả không? Nó sẽ trở thành một mối đe dọa lớn hơn Delta không? Chúng ta cùng tìm hiểu.
Biến thể Lambda đã xuất hiện ở hơn 30 quốc gia
Vào ngày 14 tháng 6, Tổ chức Y tế Thế giới đã đặt tên cho chủng C.37 lần đầu tiên được phát hiện ở Peru theo chữ cái Hy Lạp λ (Lamda), và liệt kê nó là một trong những loại virus đột biến cần chú ý (VOI).
VOI đề cập đến một chủng đột biến đã được tìm thấy ở nhiều quốc gia và có thể gây ra sự lây truyền trong cộng đồng. Nếu sự lây lan của các virus đột biến được liệt kê là “các biến thể đáng lo ngại” được đẩy nhanh hơn nữa, chúng sẽ được WHO nâng cấp thành virus đột biến “VOC”. Delta là một trong 4 chủng hiện đang “cần được quan tâm”.
Biến thể Lambda được báo cáo lần đầu tiên ở Lima, thủ đô của Peru, vào tháng 8 năm 2020. Trong số những người mới nhiễm sau tháng 4 năm 2021, tỷ lệ phát hiện nhiễm Lambda là 80%.
Theo báo cáo ở Peru, hiện có hơn 90% trường hợp nhiễm bệnh liên quan đến Lambda và tỷ lệ tử vong trên đầu người của quốc gia này do Covid-19 đã tăng lên mức top đầu thế giới. Ở nước láng giềng Chile, hơn 31% mẫu có liên quan đến biến thể Lambda.
Trong hai tháng qua, Lambda đã trở thành một trong những dòng dịch bệnh chính của COVID-19 ở Peru, Chile, Argentina, Colombia, Uruguay, Paraguay và nhiều quốc gia Nam Mỹ khác.
Ngày 19/7, Bệnh viện Methodist ở Houston, Texas, Mỹ, đã xác nhận trường hợp đầu tiên bị nhiễm một chủng đột biến của virus Lambda tại bệnh viện.
Ngoài ra, nhiều phương tiện truyền thông châu Âu cũng nhận định rằng Lambda đã tìm ra “con đường đến châu Âu”.
Bộ Y tế Công cộng của Vương quốc Anh mô tả nó là một “biến thể đang được điều tra” vào ngày 23 tháng 6 năm nay. Ngày 7/7, các phương tiện truyền thông Thụy Điển đưa tin chủng đột biến Lambda đã được đưa vào danh sách “giám sát các chủng đột biến” của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh châu Âu.Bộ Y tế Công cộng của Vương quốc Anh đã báo cáo 6 trường hợp nhiễm Covid-19 do biến thể Lambda vào ngày 25 tháng 6. Sự xuất hiện của các trường hợp này có liên quan đến việc đi du lịch nước ngoài.
Tại Tây Ban Nha, nơi dịch bệnh đã trở nên tồi tệ trong thời gian gần đây, tình hình còn cho thấy thực tế nghiêm trọng hơn. Theo các nguồn tin trên phương tiện truyền thông Tây Ban Nha, 80 trường hợp xác nhận mắc chủng biến thể Lambda đã được ghi nhận ở khu vực phía bắc Cantabria, Tây Ban Nha.
Đồng thời, các nước châu Á cũng không tránh được miễn dịch với chủng này khi mới đây, theo trang web của Hiệp hội Phát thanh truyền hình Nhật Bản (NHK), một phụ nữ được phát hiện nhiễm một chủng virus mới tại trạm kiểm dịch của sân bay Tokyo Haneda vào ngày 7 tháng 8. Đó là biến thể Lambda, cũng là trường hợp đầu tiên được xác nhận nhiễm chủng đột biến Lambda ở Nhật Bản.
Tại sao lại là “Biến thể cần chú ý”?
Một nghiên cứu của các nhà nghiên cứu từ Đại học Tokyo và Đại học Osaka ở Nhật Bản được công bố trên trang web bioRxiv bản trước in vào ngày 28 tháng 7 cho thấy rằng protein đột biến của dòng biến thể Lambda rất dễ lây lan, và lý do cho sự lây lan cao này là hai đột biến, T761 và L452Q, xuất hiện trong thể đột biến Lambda.
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng một đột biến khác trong biến thể Lambda có thể trốn tránh các kháng thể trung hòa, tạo cho nó khả năng chống lại khả năng miễn dịch. Các nhà nghiên cứu mô tả đột biến này là một đột biến “độc nhất vô nhị” chỉ tồn tại ở virus biến thể Lambda.
Nhiều nhà khoa học đã đề cập rằng “sự kết hợp bất thường” của chủng biến thể Lambda có thể làm cho nó dễ lây truyền hơn.
Có 7 dạng đột biến trong protein đột biến của chủng đột biến Lambda. Protein đột biến là một chỗ phình trên vỏ virus, giúp chúng bám vào và xâm nhập vào tế bào người. Những đột biến này có thể thúc đẩy sự liên kết của các biến thể Lambda với tế bào người.Các nhà nghiên cứu cho biết, mặc dù nghiên cứu này vẫn chưa được xem xét lại cho đến nay, nhưng có thể xác định rằng virus biến thể Lambda đã lây nhiễm vào các tế bào hoạt động như Delta. Nhóm nghiên cứu lo ngại rằng: “Hiện tại, cả thế giới vẫn chưa nhận ra sự nguy hiểm của biến thể Lambda”.
Một nghiên cứu sơ bộ của Trường Y khoa Grossman của Đại học New York, Mỹ đang xem xét tác động của vắc xin Pfizer và Moderna đối với biến thể Lambda. Người ta thấy rằng so với virus ban đầu, số lượng kháng thể do vắc xin tạo ra đã giảm từ 2 đến 3 lần, nhưng đây không phải là sự mất mát đáng kể của các kháng thể trung hòa.
Các nhà nghiên cứu đã kết luận rằng vắc xin mRNA như Pfizer và Moderna vẫn có thể có hiệu quả chống lại các biến thể Lambda.
Do đó, mặc dù dữ liệu nghiên cứu cho thấy chủng Lambda có các đột biến tránh được sự bảo vệ của vắc xin và khả năng lây nhiễm cao, nhưng không có bằng chứng thực tế nào cho thấy sự lây lan của chủng Lambda đã tăng lên và không có bằng chứng cho thấy nó làm tăng mức độ các triệu chứng ở bệnh nhân và có khả năng trốn tránh sự bảo vệ của vắc xin. Không có bằng chứng nào cho thấy nó mạnh hơn chủng Delta.
