Chỉ hai ngày sau khi khẳng định quy định hiện hành về khẩu trang phù hợp, CDC bất ngờ thay đổi hướng dẫn, gây làn sóng tranh cãi.
Phát biểu trước ủy ban y tế Thượng viện ngày 11/5, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) Rochelle Walensky khẳng định chính sách về giãn cách xã hội và đeo khẩu trang của chính quyền Tổng thống Joe Biden vẫn phù hợp.
“Khi vẫn tiếp tục ghi nhận tình trạng lây nhiễm trong cộng đồng, chúng ta phải duy trì các biện pháp y tế cộng đồng mà chúng ta biết sẽ ngăn chặn virus lây lan, như đeo khẩu trang, rửa tay và giãn cách xã hội”, bà Walensky nói.
Đối mặt nhiều câu chất vấn gay gắt từ các thượng nghị sĩ Cộng hòa, bà Walensky vẫn đưa ra hàng loạt số liệu để củng cố cho quan điểm duy trì đeo khẩu trang. Bà lưu ý chỉ 1/3 dân số Mỹ được tiêm chủng đầy đủ, nhấn mạnh tỷ lệ lây nhiễm cao ở nhiều hạt và kết thúc bằng tuyên bố rằng CDC đang làm việc để xem xét và cập nhật các khuyến nghị chính thức của họ.
Tuy nhiên, chỉ hai ngày sau, CDC bất ngờ thông báo những thay đổi trong hướng dẫn y tế cộng đồng ngăn Covid-19, nêu rõ người được tiêm phòng Covid-19 đầy đủ sẽ không cần phải đeo khẩu trang ở hầu hết mọi địa điểm.
Thông báo đánh dấu bước ngoặt lớn trong cuộc chiến 14 tháng của Mỹ với đại dịch và gửi tín hiệu cho thấy đất nước có thể bắt đầu trở lại bình thường. Đây là một bước đột phá đáng kể trong quá trình thực hiện mục tiêu Tổng thống Biden đặt ra, đưa Mỹ trở lại bình thường vào ngày 4/7, thời điểm ông hy vọng 70% người trưởng thành đã tiêm ít nhất một liều vaccine.
Nhiều quan chức Nhà Trắng, chuyên gia y tế và nhiều lãnh đạo doanh nghiệp hoàn toàn bất ngờ trước thông báo mới của CDC, trong khi một số bác sĩ chỉ trích động thái này là quá sớm. Các thống đốc Dân chủ tỏ ra tức giận khi cho rằng quyết định này đã khiến các bang và doanh nghiệp phải tự thực hiện các quy định phòng dịch mới mà không có sự hỗ trợ từ chính quyền liên bang.
Nhà Trắng cho biết họ không có bất kỳ can thiệp nào vào quyết định của CDC. “Như họ đã làm trong suốt nhiệm kỳ Biden, CDC hoạt động và đưa ra quyết định dựa trên đánh giá khoa học và dữ liệu, không bị ảnh hưởng bởi yếu tố chính trị. Đó cũng là những gì họ đã làm trong tình huống này”, phát ngôn viên Nhà Trắng Chris Meagher nói.
Mặc dù Chánh văn phòng Nhà Trắng Ron Klain và điều phối viên Covid-19 của chính quyền Jeff Zients thường xuyên hỏi giới chức y tế về thời điểm người Mỹ đã tiêm chủng có thể bỏ khẩu trang, CDC mãi tới cuối ngày 12/5 mới thông báo cho Nhà Trắng về quy định mới.
Zients được bà Walensky thông báo về thay đổi này lúc 18h ngày 12/5, theo một quan chức CDC, trong khi các trợ lý nói rằng những người khác ở Cánh Tây không được thông báo cho tới khoảng 21h cùng ngày. Bản thân tổng thống Biden cũng không hay biết về quyết định cho tới sáng ngày 13/5.
Nhiều quan chức Nhà Trắng, chuyên gia y tế và các nhà khoa học lo ngại những thông điệp hỗn loạn từ CDC trong tuần qua sẽ khiến nhiều người Mỹ bối rối.
“Tôi nghĩ vấn đề lớn nhất ở đây là mọi người cảm thấy sự đảo ngược 180 độ”, Angela Rasmussen, một nhà virus học và khoa học nghiên cứu tại Tổ chức Bệnh truyền nhiễm và Vaccine thuộc Đại học Saskatchewan, nói. “Nếu công chúng cảm thấy mù mờ trước những thông báo này, tôi nghĩ họ nên có nhiều cơ hội để hiểu cơ sở đưa ra các quyết định như vậy”.
Các quan chức CDC đã lên tiếng bảo vệ thông báo của Walensky. “Họ không đưa ra thông tin nào cho tới khi chắc chắn, đồng nghĩa họ phải bảo vệ hướng dẫn hiện tại cho tới khi có hướng dẫn mới”, một quan chức nói.
Quan chức này thêm rằng một số người tại CDC cảnh báo nên chờ đợi thêm trước khi thông báo hướng dẫn mới về khẩu trang, nhưng bà Walensky không muốn trì hoãn. “Bà ấy đưa ra quyết định khi đã có đủ bằng chứng khoa học cho thấy vaccine hiệu quả”, người này nói.
CDC chính thức thông báo cập nhật hướng dẫn vào 14h ngày 13/5 trong cuộc họp báo thường nhật về Covid-19. Khoảng 14h20, nhân viên Nhà Trắng nhận được email thông báo những người được tiêm phòng đầy đủ không cần đeo khẩu trang.
Quan chức chính quyền cũng phải chạy đua chuẩn bị để Tổng thống Biden phát biểu trước toàn quốc và thông báo về các thay đổi của CDC. Đến giữa buổi sáng 13/5, Vườn Hồng Nhà Trắng mới được chuẩn bị cho sự kiện này. Phóng viên cũng chỉ được thông báo khoảng hai tiếng trước khi Biden phát biểu.
Chiều 13/5, Tổng thống Biden tuyên bố Mỹ thắng lớn trong cuộc chiến với đại dịch tại Vườn Hồng, nơi ông không đeo khẩu trang xuất hiện cùng Phó tổng thống Kamala Harris.
“Chúng ta sẽ xây dựng lại nền kinh tế, lấy lại cuộc sống và trở lại bình thường. Chúng ta sẽ lại mỉm cười. Chúng ta sẽ lại tận hưởng niềm vui. Chúng ta sẽ mỉm cười và cũng thấy nụ cười của nhau”, ông nói.
Một số chuyên gia nhấn mạnh hướng dẫn mới được CDC đưa ra dựa trên bằng chứng khoa học ngày càng tăng về hiệu quả vaccine. Ba loại vaccine Mỹ đã cấp phép, gồm Pfizer, Moderna và Johnson & Johnson, đã cho thấy hiệu quả chống biến thể nCoV ở Mỹ cao và ngăn nguy cơ bị bệnh nặng hoặc tử vong.
Henry Walke, một thành viên của CDC, nói hiệu quả của vaccine và xu hướng giảm ổn định ca Covid-19 đã dẫn tới sự đồng thuận áp đảo rằng quyết định của CDC là “động thái đúng đắn vào đúng thời điểm”.
Tuy nhiên, nhiều người Mỹ có cảm giác phấn khích xen lẫn lo lắng về thay đổi này. Dù Mỹ đã đạt thành tựu lớn về vaccine với khoảng 36% dân số được tiêm chủng đầy đủ, quan chức chính quyền lưu ý quốc gia này vẫn báo cáo trung bình 35.000 ca nhiễm mới và hơn 600 ca tử vong mỗi ngày. Việc bỏ khẩu trang và nới lỏng giãn cách xã hội khiến nhiều người lo lắng có thể khiến số ca Covid-19 tăng trở lại.
Nhiều quan chức cũng thừa nhận việc triển khai hướng dẫn mới của CDC có nhiều hỗn loạn. Tới ngày 14/5, nhiều doanh nghiệp phải chật vật để xử lý các biển hiệu quy định đeo khẩu trang trên cửa sổ. Nhà Trắng cũng phải nỗ lực tìm hiểu xem liệu có nhiều nhân viên có thể bắt đầu làm việc ở Cánh Tây hoặc các tòa nhà điều hành khác hay không.
Quan chức chính quyền cũng đau đầu với câu hỏi về sự công bằng, bởi chênh lệch về tỷ lệ tiêm chủng giữa các cộng đồng da trắng và da màu. Nhiều cộng đồng da màu và Mỹ Latinh bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi đại dịch, nhưng tỷ lệ tiêm chủng thấp hơn các cộng đồng khác. Quan chức y tế đã nỗ lực thu hẹp khoảng cách này, nhưng thừa nhận vẫn còn rất nhiều việc phải làm.
Nhiều người dân Mỹ cũng tỏ ra bối rối và không đồng tình với quy định mới. Ngay sau thông báo của CDC, Billy Seckman, chủ quán cà phê Bean ở Louisville, đăng bài trên Instagram. “Hãy chú ý, chúng tôi vẫn yêu cầu đeo khẩu trang”, ông viết.
Dù hầu hết nhân viên của ông đã được tiêm chủng đầy đủ, Seckman nói ông không thấy thoải mái khi khách hàng tới quán mà không đeo khẩu trang.
“Quy định đeo khẩu trang bắt buộc bị bỏ nhanh tới mức khiến chúng tôi ngạc nhiên. Chúng tôi phải họp lại với nhau để nói về mọi thứ”, ông nói.
Aubrielle Whitis, 23 tuổi, một nhân viên pha chế ở Bean, nói cô thấy lo lắng về quy định mới. “Tôi lo rằng những người chưa tiêm chủng cũng sẽ lợi dụng nó để không đeo khẩu trang. Tôi cảm thấy khá an toàn vì đã tiêm chủng, nhưng có thể sẽ có nhiều rủi ro với các biến chủng”, cô nói.
