Nga không kích từ biển, Ukraine bắt đầu phản công. Trong khi quân đội Ukraine tại Kyiv đã đạt được một số bước tiến ở quy mô cục bộ thì dường như Nga đang dựa nhiều hơn vào pháo kích và không kích, thay vì bộ binh.
Ngày 23/3, báo cáo tình báo thường kỳ của Bộ Quốc phòng Anh nhận định tình hình chiến sự tại miền Bắc Ukraine đang có ít thay đổi, khi quân Nga dường như đang trải qua giai đoạn “tái tổ chức” trước khi khởi động lại các cuộc tấn công quy mô lớn.
Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW), trung tâm nghiên cứu có trụ sở tại Mỹ, đưa ra nhận định tương tự. Hôm 22/3, ISW chỉ ra lực lượng Nga ở Tây Bắc và Đông Bắc Kyiv tiếp tục pháo kích thành phố và củng cố vị trí phòng ngự, nhưng không tổ chức cuộc tấn công lớn nào.
Trong khi đó, quân đội Ukraine dường như bắt đầu phản công. Một số đoạn video được đăng tải cho thấy binh sĩ Ukraine đã cắm cờ trên một tòa nhà ở thị trấn Makariv, nơi có vị trí chiến lược cách Kyiv khoảng 65 km về phía Tây. Thông tin về việc giành lại Makariv đã được quân đội Ukraine xác nhận hôm 22/3.
Lựa chọn mới của Nga
Khi Moscow đưa lực lượng tiến tới Kyiv theo hướng đông bắc để phối hợp với hướng tấn công chính tây bắc từ khu vực sân bay Antonov, nhiều nhà quan sát đã dự đoán về một cuộc tấn công tổng lực theo kiểu “gọng kìm” vào đầu não chính trị – kinh tế của Ukraine.
Dù vậy, sau nhiều ngày, cuộc tấn công vẫn chưa diễn ra. Trong khi đó, Kyiv đã bắt đầu phản công trở lại.
Theo báo cáo tình báo của Anh sáng 21/3, phần lớn lực lượng Nga ở hướng tây bắc vẫn đóng quân cách trung tâm Kyiv hơn 25 km. Con số này không khác biệt so với báo cáo tương tự của tình báo Anh và giới chức từ các quốc gia phương Tây khác từ cuối tháng 2.
Tình báo Anh nhận định các cuộc giao tranh ác liệt vẫn đang diễn ra ở phía bắc Kyiv, và thủ đô của Ukraine vẫn là mục tiêu quân sự chủ yếu của Nga. London cho rằng quân đội Nga sẽ cố gắng bao vây thành phố trong những tuần tới.
Các chuyên gia tại ISW cũng cho rằng Kyiv vẫn là hướng tấn công chính, khiến Nga bỏ nhiều nỗ lực nhất. Trong khi đó, ba hướng tấn công lớn khác tại Kharkiv – Luhansk, Mariupol – Donetsk và miền Nam (bao gồm tại Kherson) có vai trò phụ trợ.
Tại hướng tây bắc Kyiv, nguồn tin địa phương và ảnh vệ tinh cho thấy lực lượng Nga đang củng cố tại các địa điểm xung quanh Bucha và Irpin mà không tổ chức tấn công lớn. Ở chiều ngược lại, Ukraine vẫn tổ chức các cuộc phản công ở quy mô cục bộ, như việc giành lại Makariv.
Tương tự, ở hướng đông bắc Kyiv, Nga vẫn chưa thực hiện cuộc tấn công mang tính đột phá nhằm vào thủ đô. Hai thành phố Chernihiv và Sumy vẫn bị bao vây và pháo kích, nhưng chưa phải đối phó với cuộc tấn công trên bộ.
Theo báo cáo của ISW, nhiều khả năng quân đội Nga sẽ triển khai đánh bom và pháo kích kéo dài vào các thành phố Ukraine trong bối cảnh chưa có khả năng bao vây, đánh chiếm Kyiv và các thành phố khác. Xu thế này đang dần thể hiện trên chiến trường trong thời gian qua.
Nhận định này phù hợp với quan sát của Washington. Hôm 21/3, một quan chức quốc phòng cấp cao của Mỹ cho biết máy bay Nga đã thực hiện 300 lần xuất kích trong 24 giờ trước đó, cao hơn mức trung bình 200 lần/ngày trong giai đoạn đầu, theo Washington Post.
“Rất có thể không quân Nga đã thay đổi cách thức hoạt động”, ông Michael Kofman, Giám đốc chương trình nghiên cứu Nga tại viện nghiên cứu chính sách CNA (Mỹ), nhận định. “Hoặc là phòng không Ukraine bị tiêu hao lớn, hoặc là Nga đã thận trọng hơn khi tổ chức những lần xuất kích”.
Thảm cảnh nhân đạo của người Ukraine
Thành phố cảng bị bao vây Mariupol – một trong những điểm nóng giao tranh ác liệt nhất trong những ngày qua – có lẽ là nơi cảm nhận rõ nhất xu hướng tăng cường không kích và pháo kích của Nga.
Giới chức Ukraine cho biết Mariupol đang bị không kích dữ dội sau khi bác bỏ yêu cầu đầu hàng của Nga. Hội đồng thành phố Mariupol cho biết các cuộc oanh tạc đang biến Mariupol thành “tro tàn”.
Giao tranh đang diễn ra gay gắt trên đường phố Mariupol. Một lãnh đạo của lực lượng ly khai miền Đông Ukraine cho biết họ đã kiểm soát được khoảng một nửa thành phố.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy cho biết gần 100.000 người vẫn đang mắc kẹt ở Mariupol, đối mặt với nạn đói và các cuộc không kích. “Đây là một cuộc bao vây toàn diện. Không có thức ăn, nước uống, thuốc men và bị pháo kích, không kích không ngớt”, ông Zelenskiy tuyên bố.
“Không thứ gì còn lại. Chỉ còn đống đổ nát”, tổng thống Ukraine nói trong bài phát biểu trước Quốc hội Italy.
Theo Lầu Năm Góc, các lực lượng tấn công của Nga vào Mariupol còn bao gồm cả tàu chiến ở Biển Đen và tên lửa tầm xa. Hình ảnh vệ tinh của công ty công nghệ vũ trụ Maxar Technologies cho thấy nhiều tòa nhà trong thành phố đã bốc cháy hoặc bị phá hủy.
“Chúng tôi đã bị đánh bom suốt 20 ngày qua”, bà Viktoria Totsen, một người từ Mariupol đã di tản được sang Ba Lan, nói với Guardian. “Trong 5 ngày gần nhất, máy bay bay trên đầu chúng tôi mỗi 5 giây và thả bom xuống mọi địa điểm”.
Cuộc khủng hoảng nhân đạo không chỉ xảy ra ở Mariupol. Bộ Ngoại giao Ukraine cho biết khoảng 300.000 người dân thành phố miền Nam Kherson cũng đang đối mặt với tình trạng thiếu lương thực và vật tư y tế.
Bộ trưởng Y tế Ukraine Viktor Lyashko cũng cho biết 10 bệnh viện đã bị phá hủy hoàn toàn kể từ khi chiến sự bùng phát. Trong khi đó, nhiều bệnh viện khác không thể bổ sung nguồn cung thuốc men và vật tư do chiến sự.
Theo ông Steve Gordon, cố vấn đáp ứng nhân đạo tại tổ chức phi chính phủ về hỗ trợ quốc tế Mercy Corps, bày tỏ quan ngại về mức độ dễ tổn thương của chuỗi cung ứng tại quốc gia Đông Âu này.
“Thực tế là hệ thống nhân đạo lúc này đã bị phá vỡ hoàn toàn”, ông Gordon, người đang ở Ukraine, cho biết.
